Jeśli w ocenie jakiegokolwiek dzieła literackiego - od miniatur po *Księgę Ksiąg* - nie chcemy błądzić w ciemnościach dookoła Wojtek, wkołomacieju, przy okazji dotkliwie obijając swoje i cudze boki, to:

- po 1. żelazne primo, oceniając, zawsze poruszamy się wyłącznie w przestrzeni, zakreślonej granicami przedmiotu ocenianego, co oznacza, że wypowiadamy się TYLKO o tym, co w tekście gołym okiem widoczne, nawet gdyby był to zapis Braille`a;

- po drugie żelazne primo, PRZEKRACZAJĄC TE GRANICE, znowu tylko i wyłącznie odnosimy się do kontekstu historycznoliterackiego, jaki oceniane dzieło nam wyraźnie wskazuje i wyznacza; jeśli - dla przykładu - to (np.) taka zwykła igraszka fraszka, to zestawiamy ją jedynie z fraszkami igraszkami z ich Czasów, czyli w strumieniu fraszek tych igraszek - nie z czymkolwiek innym;

- po trzecie żelazne itd. NIGDY NIE WKRACZAMY W PRZESTRZEŃ PRYWATNĄ AUTORA, odróżniając przecież Twórcę od jego produktu. Mleko nie jest krową, co daje marne/takie sobie/znakomite krowie mleko, a jajko - kurą, prawda? (i teraz tej kurze/krowie dołożymy np. do jej koryta). Mówiąc bez zbędnej nawijki i maksymalnie po prostu: gdyby patrzeć na utwór przez pryzmat prywatności jego Utwórcy, nie byłoby literackiego Nobla ani dla Luigi Pirandello, ani dla Michaiła Szołochowa, ani dla Guntera Grassa etc.

Trzy te żelazne prima - a jest ich dużo więcej! - ustaliła nauka zwana oceną dzieła literackiego, którą ... chyba warto poznać, zabierając się za trud komentowania.

Ps. Samouczek ten jest z zamysłu krótki, gdyż omawia jedynie wierzchołek zagadnienia. *Nauka jest jak niezmierne morze...* /S. Żeromski/

23.01.2018