1 stycznia 2001 roku rozpoczął się XXI wiek. Tego dnia zaczęło się też trzecie tysiąclecie, choć często niepoprawnie wskazuje się rok wcześniejszy jako początek nowego milenium. 26 marca 2001 roku (AD – Anno Domini) rozpoczął się 1422 rok ery mahometańskiej (AH – Anno Hegirae). W Japonii był to 13 rok ery Heisei, w Tajlandii 2544, w Nepalu 2058, w Etiopii 1993, w Iranie 1380 – takie sposoby określania dat faktycznie pozostają w użyciu (zazwyczaj obok kalendarza gregoriańskiego), chociaż z uwagi na dominację Europy w XIX wieku (licząc od narodzin Chrystusa) oraz zalety kalendarza gregoriańskiego, świat w zdecydowanej większości przyjął datowanie Anno Domini. Ilekroć w opracowaniu pojawią się daty, będą więc określone według zachodniej rachuby, ale pamiętać należy, że ciągle żywe pozostają inne sposoby datowania.

Jest w tym pewien sukces, że świat świętował nowy wiek w tym samym czasie. Dla zobrazowania nie można tego powiedzieć o 1 stycznia roku 1601, gdzie niektóre kraje stosowały kalendarz juliański, a Rosja liczyła jeszcze od ery bizantyjskiej, gdy tymczasem buddyjska część Azji powszechnie stosowała swój kalendarz (a nawet kilka, gdyż wywodziły się one z różnych szkół i nie zawsze były identyczne). Inaczej daty określano w Imperium Osmańskim, inaczej w Afganistanie, a jeszcze inną rachubę stosowano w Chinach.

Historycy różnie periodyzują dzieje ziemi, XXI w. na chwilę pisania tego tekstu (autor wierzy, że w przyszłości może się ta kwestia zmienić) określają mianem „czasów najnowszych”, „współczesności” bądź „teraźniejszości”. Niezwykle trudno jest jednak pisać o teraźniejszości w kontekście stricte historycznym, wszak historia to coś, co już się zdarzyło, a teraźniejszość z założenia dzieje się obecnie. Z każdym kolejnym nowym pokoleniem sformułowanie „czasy najnowsze” będzie tracić na ważności. Warto pamiętać, że człowiek żyjący w średniowieczu nie nazwałby tak swojej epoki.

Wyznaczenie końca starożytności na upadek Cesarstwa Zachodniorzymskiego nie sprawdziłoby się w ogóle w odniesieniu do Chin i Indii, a przecież obszar tych dwóch państw jest znacznie większy i bardziej zaludniony od Europy. Umowny koniec czasów starożytnych przyjęty został praktycznie z tych samych względów co kalendarz gregoriański, jednakże, w odróżnieniu od dat, nie ma oficjalnie jednoznacznego podziału historii i coraz częściej można się natknąć na opracowania, które ignorują taką periodyzację i stosują własną, równie umowną. Jednego możemy być pewni: przywilejem przyszłych pokoleń jest nazywanie epoki, w której obecnie żyjemy.

Łatwiej jest z okresem geologicznym. Era kenozoiczna, okres czwartorzęd, epoka holoceńska. Chociaż i tu postulowana przez część środowiska naukowego jest epoka antropoceńska, jako następna po holocenie. Międzynarodowa Komisja Stratygrafii przyjęła, że obecnie jesteśmy na piętrze megalajańskim. Zaryzykuję śmiałe stwierdzenie, że ani nowa era, ani nowy okres czy epoka z geologicznego punktu widzenia nie nastanie w XXI wieku – chociaż nie można wykluczyć, że w przyszłości ten okres zostanie zaliczony do przedziału czasowego, którego nazwy jeszcze nie znamy.

Przed państwem skrótowa historia świata XXI wieku – miejsca i czasów, w których żyjemy.