Z Butkiewicza (dzisiaj generała Sikorskiego) do mojego domu, zaledwie kilka ulic dalej (przy Curie-Skłodowskiej nad Trynką) było kijem dorzucić... i zaryzykowałem. Powiedziałem głośno, że idę na Kloset... a wyszedłem na ulicę. Dalej już powoli, noga za nogą poszedłem do domu.

Matka na mój widok przelękła się okropnie! Myślała, że po prostu uciekłem z obozu! Uspokoiłem ją, że mam czas do wieczora, bo dopiero wtedy odprowadzają nas do baraków. Nagrzała mi wody, umyła plecy i przy okazji zapłakała, widząc rozlane sińce. Dała mi świeżą bieliznę, skarpety i spodnie. Potem zaś jadłem i jadłem - i nie mogłem się nasycić.

Wiem, że zrobiłem samolubnie, lecz rozgrzeszyła moje obżarstwo moja Mateńka zapewnieniem, że ciotka Piotrowska z Mniszka (wieś podgrudziądzka za Wisłą), właścicielka dużego gospodarstwa rolnego, nie da nam z głodu zginąć marnie.

Dla wyjaśnienia: Mama moja, staruszka, jako Polka nie miała w tych strasznych czasach prawa do życia. Pozostała w domu sama, bo rodzeństwo moje - trzech braci i Romka - było przecież również w niewoli (z wyjątkiem najstarszego Antosia, który zdążył zbiec do Generalnej Guberni).

Wypoczęty, najedzony i z wałówką ukrytą za pazuchą wróciłem do pracy przy tych zgniłkach w piwnicy. Niemiec przywitał mnie z wyrzutem:

- Czyś ty, chłopie, zwariował? Myślałem, że uciekłeś! Pamiętaj, że mogłem być za to ukarany przez gestapo! Musiałbym iść na front! W moim wieku...

Na to opowiedziałem mu jakąś bajeczkę, gdzie i po co byłem (wałówkę od Mamy zdążyłem przedtem ukryć). Niemiec szczęśliwy, że wróciłem, kazał mi pilnie pracować i nie oddalać się więcej.

Tyle mniej więcej zapamiętałem z mego pobytu w obozie przy ulicy Młyńskiej 19. A jak to się skończyło? Jak się skończyło moje tam uwięzienie?

Trwało ono dosyć długo, w każdym razie dobrych kilka miesięcy...

Pamiętam, było to latem. Mój oprawca wezwał mnie znów na gestapo (obecnie w gmachu Szkoły Podstawowej przy dzisiejszej ulicy Mikołaja z Ryńska). Zapytał mnie:

- Za to, co zrobiłeś, chcesz być wysłany do Stutthofu - czy wolisz dostać pałką dwadzieścia pięć razy?

Wiedzieliśmy już w Polsce, co to Konzentrationslager, i dlatego wybrałem te pałki. Dodał jak przedtem cynicznie:

- Jak dostaniesz więcej, to możesz mi później oddać.

Oczywiste, wlał mi więcej, a ja zaciąłem tylko zęby. Po kilku dniach podszedł do mnie i powiedział:

- A teraz wrócisz do Schubringów!

Ja mu zaś, patrząc twardo w oczy:

- Możecie mnie nawet zabić, a ja stamtąd i tak ucieknę!

Po jakimś czasie wszystkich nas wywieziono ciężarówkami do byłych Prus Wschodnich.