[Uwaga - stary tekst z bloga, próba opisania zwykłej rzeczy `jaką jest`]

Wspomniałem w poprzedniej notce, że w Styrii panuje chlubny zwyczaj tłoczenia i powszechnego spożywania oleju dyniowego, mającego szereg wybitnych walorów. Walory zdrowotne są oczywiście nadzwyczajne i obejmują, za sprawą bogatego w rozmaite substancje składu, nader szeroki wahlarz skutków dobroczynnych: od wzmagania `funkcji męskich` i zapobiegania kłopotów z prostatą, do wspomagania walki z pasożytami jelitowymi. Wspaniałe są również walory smakowe, czy ściślej, aromatyczne - a najtrafniej: po prostu kulinarne.

Podobnie bogaty i miły smak i aromat miał dla mnie jedynie olej z orzecha włoskiego, pochodzącego zresztą z Persji. Kawałek przypieczonego chleba (może być z grilla, ogniska lub patelni) polanego olejem dyniowym, ze szczyptą soli, staje się przysmakiem, który raz skosztowany, na zawsze pozostaje w pamięci jako jeden ze smaków wzorcowych, elementarnych, podstawowych i ostatecznych: nie da się go z niczym porównać ani niczym zastąpić; stanowi smakową ilustrację, jeden z wzorców w moim rankingu `tego, co jest smaczne`. Od jakiegoś czasu kupowałem go sobie w Kauflandzie, import z Austrii (Graz) - a ze Styrii przywiozłem sobie większą butelkę, już zresztą uszczuploną podczas biwakowania w Rumunii.

Ale dobroczynna ta esencja z pestek dyniowych ma inne jeszcze walory, które nazwałbym pobudzająco-poznawczymi, a po części nawet estetycznymi. W zależności bowiem od sposobu oglądania, substancja ta jawi się nam zupełnie inaczej - przy czym wyróżnić można co najmniej trzy sposoby widzenia oleju dyniowego.

Pierwszy widok to widok flaszki oleju, który jest tak ciemny, że wydaje się po prostu czarny, a co najmniej ciemnobrunatny. Owszem, zanurzenie w nim kawałka chleba potwierdza tę obserwację: tłusta strona kromki robi się brunatna, jakby ją w dziegciu zanurzył.

Jednak olej wylany na jasny talerz i prześwietlony promieniami słońca zdradza swój pierwszy sekret: intensywną, rubinową czerwień, bardziej jakby `zagęszczoną aż do barwy brunatnej`, niż tymiż brązami `zabrudzoną`. Głęboki, czerwony ton, przypominający bardzo ciemne wino.

Jednak prawdziwą zagwozdkę dostajemy na sam koniec, po spożyciu oleju rozlanego na talerzu: zostaje po nim zielona plama! Autentycznie: zielona. W odpowiednio cieńkiej warstewce olej jest zielony. Jeśli ktoś jeszcze tego nie widział, to niech leci do sklepu po ten wspaniały specyfik - i sam spróbuje. Nikt nie będzie żałował - w kuchni ten olej to rzecz zawsze cenna.

Zagadka: w jaki sposób zielony olej jest czerwony, a nawet brunatno-czarny? Czy ma to coś wspólnego z doświadczeniem z przejrzystymi, zielonymi płytkami, które, odpowiednio naskładane, zaczynają filtrować promień światła na czerwono? Czy też sekret tkwi głębiej, w molekularnej budowie izomerów zawartych w oleju dyniowym, w ich ewentualnych właściwościach optycznych?