„Życie instant”, czyli językowy obraz człowieka XXI wieku

Mówimy jak myślimy i myślimy jak mówimy. Między mówieniem a myśleniem zachodzi bowiem żywa relacja. O tym, że nasz język ostatnimi czasy przeżywa kryzys, dobrze wiemy. Brutalizaja języka jest konsekwencją brutalizacji życia. Nikogo specjalnie nie dziwią formy wulgarne w języku młodych, bo też i zdarzają się poważnym osobom, nierzadko podczas programów na żywo, że wspomnę o damie polskiego kina, Beacie Tyszkiewicz, o której wiadomo, że nie stroni od retoryki ulicznej. Podczas jednego z odcinków „Tańca z gwiazdami” wyrwało się Pani Beacie, pozostającej w absolutnym zachwycie dla tańczącej pary, coś w rodzaju „Jeszcze nie widziałam, żeby ktoś tak zapierd… na parkiecie”. I jak tu tłumaczyć paniom, że nie wypada płci pieknej bluzgać.

Innym zjawiskiem, dość powszechnym, jest tendencja do skracania nie tylko wyrazów, ale też całych zdań. Składnia przeciętnego nastolatka (w korespondencji prywatnej rzecz jasna) najczęściej sprowadza się do dziwnych tworów. Trudno mówić tu o zdaniu, bo często brak osobowej formy czasownika, bardziej przypomina to szyfr hasłowy. Przykładowa rozmowa na uczniowskiej grupie:

- hej                                               - Hej!

- siema                                          - Siema!

- ct?                                               - Co tam?

- ok                                                - Okey.

- uczysz się na jtr spr?                  - Uczysz się na jutro na sprawdzian?

- czekaj zw                                    - Czekaj, zaraz wracam.

- jj  jprdl zapomniałem                   - Już jestem. Ja pierdo.., zapomniałem.

-  to idziemy wgl do sql?                - To idziemy w ogóle do szkoły?

- nwm waksy?                               - Nie wiem, wagary?

Jak łatwo zauważyć, skróceniu ulegają nie tylko formy wulgarne, ale i  przysłówki, zaimki osobowe. Po co się męczyć i pisać „tobie”, skoro można zastąpić wyraz ledwie dwiema literami „tb”, „ciebie” – „cb” itd. „Jj”, „zw” to wskaźniki obecności lub chwilowej absencji na czacie: „jj” – już jestem, „zw” – zaraz wracam. Do tego dochodzą wieloznaczne wyrazy typu ”LOL”, skrót z j. angielskiego a lot of laught (mnóstwo śmiechu), który może być wyrazem reakcji na coś bardzo śmiesznego, ale też może wyrażać zdziwienie. „XD” w zależności od kontekstu wypowiedzi  i pisowni wielką czy małą literą też mogą znaczyć: kolejno „bardzo śmieszne” i małą literą „xd” - niby śmieszne, ale intencją piszącego jest szyderka. Odcieni znaczeniowych „xd” jest wiele. Ważne, że odbiorca orientuje się w sytuacji i doskonale rozumie przesłanie wypowiedzi.

Z czego wynika dość powszechna tendencja do stosowania form skróconych, czasem nowych tworów w zapisie np. sql, 3maj się i innych?

Przyczyn zapewne jest wiele, a jedną z nich jest tendencja współczesnego człowieka do życia „instant”. Nasze działania w codziennej rzeczywistości sprowadzają się do pozyskania „sproszkowanych” półproduktów, które po zalaniu wrzątkiem i pozostawieniu na kilka minut mają przybrać oczekiwaną konsystencję, dawać przyjemny aromat, sycić i w ogóle odpowiadać jakością pełnowartościowemu posiłkowi przygotowanemu w procesie dłuższym jak 5 minut. Dokładnie jest tak samo w komunikacji. Coraz częściej sięgamy po dziwne twory, które mają zastąpić „pełnowartościową” pod względem językowym i emocjonalnym wymianę myśli.

Straszne to, że kiedyś rozmowa sprawiała nam przyjemność. Fajnie było się spotkać i normalnie pogadać. Drzewiej bywało, że rozmowa stanowiła element konwenansu towarzyskiego, wypadało wręcz wykazać zainteresowanie, dopytać, wyrazić opinię. Dziś, nie dość, że nie interesuje nas cudze zdanie, to jeszcze  nie wyobrażamy sobie, że ktoś mógłby w ogóle interesować się naszymi sprawami. Przykro, że w chaosie, natłoku codziennych spraw  mamy dla siebie coraz mniej czasu, a nasz język w zastraszającym tempie ubożeje.

Tyle na dziś, narka, 3mcie się!

Erato, 16.03.2018