cd.

Po kilku dniach, rankiem wyszedłem na ulicę. Od razu zauważyłem nadchodzących od strony lasku kilku żołnierzy. Nie naszych, tylko ich, sałdatów. Momentalnie rozbudzona ciekawość zatrzymała mnie na chodniku. Czyżby ich wreszcie puścili do miasta? Przez minione dni nikogo z nich nie widzieliśmy.

Poczekałem, aż podeszli. Byli w swoich zwykłych polowych mundurach, w furażerkach z małą czerwoną gwiazdką, bez broni. Jeden z nich zagadnął mnie po rosyjsku:

– Polak, nie bój się, my na przepustce. Masz polskie pieniądze?

– A wy skąd? – zapytałem w ich języku. Widać było, że nie znali polskiej mowy, nawet nie spróbowali czegoś powiedzieć w łamanym polskim języku.

– A, w lesie żyjemy.

– Co?

– Tak, od tygodnia w namiotach śpimy. Ot, przyszedł z dowództwa rozkaz i nagle cały nasz oddział wywieźli tutaj. Dopiero dzisiaj dali nam przepustki na kilka godzin.

– Puścili was do miasta?

– Tak.

– A długo będziecie jeszcze w lesie? – błysnęła mi iskierka nadziei, że może coś wiedzą i powiedzą. Chodzenie nad jezioro dużo dłuższą drogą naprawdę nie było przyjemnością.

– Nic nie wiemy. Pewnie długo, jak przepustki zaczęli wydawać.

– O kurde, a niech to – zmełłem w ustach przekleństwo. To byli zwykli szeregowi, młodzi chłopcy z poboru. Co oni mogli wiedzieć? Każą im, to siedzą w lesie w namiotach. Pewnie nawet nie wiedzą, gdzie ich wywieźli. Dali im jednak przepustki, co faktycznie mogło znaczyć, że na dłużej przyjechali. Dla nas, miejscowych, mogło to oznaczać, iż do końca wakacji nie będziemy mogli przejść przez lasek...

– Przez was musimy chodzić naokoło lasku nad jezioro. Pół dnia marnujemy – dorzuciłem smętnie.

– Nas to w ogóle nie puścili. Siedzimy w tym upale i nic więcej.

– O matko! Przecież macie tam ledwie dwa kilometry.

– Co mamy zrobić? Naczalstwo nie puszcza.

Żal mi się ich nawet zrobiło. Młode chłopaki, siedzą w takim żarze lejącym się z nieba i bez możliwości kąpieli... Im jednak chodziło o coś innego, niż chęć pogadania.

– Pomieniamy się? Nie mamy polskich pieniędzy. Chcieliśmy papierosy kupić – sałdat zachęcająco uśmiechnął się do mnie.

– Może. A co macie?

– Tuszonkę. Dobra.

– Też... jedzenia mi nie trzeba.

– A nasze odznaki?

O, to było coś. Znaczki zbierałem, stare monety też. Polskie medale i odznaki wojskowe znałem, ale rosyjskich w ręku jeszcze nie miałem. Taka okazja... Miałem kilka złotych w kieszeni. A niech tam, odżałuję złotówek, jeszcze będę je miał, a okazję trzeba chwytać w mig...

– Mam trochę. Na dwie paczki fajek wam starczy. Pokażcie, co macie, czy warto mi...

Sałdaci bez słowa sięgnęli do swych kieszeni i pokazali mi swoje błyskotki. Nie zdjęli ich z mundurów. Trochę się zdziwiłem – co jest? Zamiast polskich pieniędzy dali im nadwyżki odznak na wymianę, czy jak? To nie był jednak mój problem. Przyjrzałem się dokładniej temu, co mi oferowali. Ładne były, bez dwóch zdań. Kolorowe, niektóre złote, z granatową emalią. Poczytałem napisy na nich – specjalista taki a taki, pierwszej klasy, drugiej klasy, wyróżnienie za to, za tamto...

Naprawdę mieli tego dużo. Mogłem w nich przebierać i wybierać, jak na pchlim targu. Po kilku minutach dogadaliśmy się - zostałem, ku swojemu zadowoleniu, nowym posiadaczem kilku pięknych odznak. Oni zaś udali się do najbliższego kiosku „Ruchu”, który im wskazałem. Kupią dwie paczki „Sportów” i też będą zadowoleni.

Wróciłem na podwórko i usiadłem na rurze przy sklepie. Długo nie trwało, jak zjawiło się kilku kolegów. Zacząłem pogwizdywać z cicha, próbowałem zachować minę zblazowanego, ale oczy mi się same śmiały. Kumple od razu coś wyczuli:

– Cześć, Zdzisiek. A co ci tak śmiesznie, co?

– A nic. Siedzę sobie. Fajna pogoda, co? Skoczymy nad jezioro?

– Skoczymy. Co jest?

– A co ma być? Gwiżdżę sobie...

– Nie pieprz. Co tam masz? – jeden z kumpli zauważył moją zaciśniętą dłoń.

– Ach, to... A Ruscy byli i pohandlowałem – dłużej nie wytrzymałem i zaśmiałem się. Pokazałem im moje świeżo nabyte skarby – O, to od nich dostałem za parę złociszy. Fajne, co? Naszej forsy na fajki potrzebowali.

– Gdzie byli?! – na widok odznak, pięknie błyszczących kolorami w sierpniowym słońcu, mało im oczy nie wyszły z orbit. – Gdzie są?!

– Przecież mówię, chcieli fajki kupić, a naszych pieniędzy nie mają. Dowództwo wreszcie puściło ich z lasku na przepustkę. Poszli do kiosku. Poczekajcie, gdzie pędzicie?! Nie chcecie...

Mogłem do nich wołać, jak samotny puszczyk pohukujący w puszczy. Nie zdążyłem skończyć mówić, a już jeden z drugim popatrzyli na siebie, jak na komendę odwrócili się na pięcie i popędzili w kierunku kiosku. Szaleju się najedli, czy co? Ale im błysnąłem przed oczyma odznakami! Niech pędzą, co mi tam, najładniejsze i tak ja już mam. Kto pierwszy, ten lepszy.

Wrócili po kwadransie. Widziałem po ich zadowolonych twarzach, że i im udało się pohandlować. Jak się okazało, znaleźli ruskich sałdatów w parku, naprzeciw kiosku. Siedzieli tam na trawie i rozkoszowali się wciąganym dymem z papierosów. Nie byłem więc już jedynym na podwórku posiadaczem pięknych odznak. Nie zmartwiłem się zbytnio. I tak miałem najładniejsze.

Mijały kolejne dni sierpnia. Chodziliśmy dalej nad jezioro okrężną drogą. Rosyjscy żołnierze na przepustce pojawili się koło naszych bloków jeszcze raz czy dwa. Nie handlowaliśmy już z nimi, aż tyle niepotrzebnych złotówek nie obciążało naszych kieszeni. Nie byliśmy sknerami, daliśmy szansę zaopatrzenia się w ich odznaki innym kolegom, z okolicznych domów.

Była już prawie połowa sierpnia. Rankiem zebraliśmy się w kilku, aby pójść nad jezioro. Ledwie wyszliśmy z podwórka, zobaczyliśmy nadbiegającego kolegę z kolejowych bloków. Zamachał do nas rękami i zdyszany wykrztusił:

– Cze... eść. Wiecie?! Rosjan już nie ma! Znikli!

– Skąd wiesz?! – to była dla nas ważna wiadomość. Jeżeli to prawda, będziemy mogli wreszcie pójść nad wodę prosto przez lasek.

– Mój stary wracał w nocy z dworca i zobaczył ich, jak jechali ulicą. To rano poszedłem do lasu zobaczyć i nie ma ich! Nawet szlabanu nie ma na drodze. Wracam do domu, zjem śniadanie i pędzę do Rudnika! Cześć, zobaczymy się na plaży!

– Cześć! My już idziemy.

Poszliśmy żużlową drogą wprost przez lasek, jeszcze niepewni. Kolega jednak nie kłamał. Tam, gdzie poprzednio zatrzymali mnie sałdaci, nie było już nikogo. Po szlabanie zostały tylko świeżo zakopane dwie dziury w ziemi. Nareszcie bliżej na plażę! Jeszcze niedawno wydawało nam się, że prawie godzina drogi nad jezioro to jest daleko. Teraz było dużo bliżej niż jeszcze wczoraj. Przekonaliśmy się sami, że czas i odległość są naprawdę pojęciami względnymi.

Szesnastego sierpnia usłyszeliśmy w radiu i w telewizji, że niezwyciężona Armia Radziecka, wraz z sojuszniczym Wojskiem Polskim oraz armiami NRD i Węgier, udzieliła „bratniej pomocy narodowi czechosłowackiemu, zagrożonemu przez zachodni imperializm”. Nam jednak wiele to nie mówiło. Byliśmy podrostkami. Nikt z nas nie słyszał o obowiązującej wtedy „doktrynie Breżniewa”. Nas cieszyły odznaki, błyskotki, które tanim kosztem wyhandlowaliśmy od rosyjskich sałdatów. I oczywiście krótsza droga na plażę nad jeziorem...