Kiedy jej dziecko zniknęło, Jewpraksiejuszka odniosła się do tego jakoś nijako. Porfiry Władimirycz ograniczył się do informacji o przekazaniu nowonarodzonego w dobre ręce i, żeby ją pocieszyć, podarował jej piękny nowy szal. Po czym wszystko odpłynęło i ponownie poszło po staremu. Jewpraksiejuszka nawet z większym zapałem rzuciła się w wir domowej krzątaniny, jakby w ten sposób odgrywając się na chybionym macierzyństwie. Ale czy to uczucia matki gdzieś się po cichu jeszcze tliły, czy też po prostu strzeliło jej coś do głowy - dość, że wspomnienie niemowlęcia raptem odżyło. I odżyło akurat wtedy, gdy powiało na nią czymś nowym, swobodnym, wolnym, kiedy poczuła, że jest też inne życie, które układa się całkiem inaczej niż tutaj, w ścianach gołowliowskiego dworu. Rozumie się, że taka zaczepka była zbyt dobra, by z niej nie skorzystać.

- Widzicie go, co narobił! - rozpalała się, - synka mi zabrał! niby jakieś szczenię, wziął i w odmęty rzucił!

Stopniowo myśl o tym zawładnęła nią całkowicie. Sama zawierzyła temu namiętnemu pragnieniu, by ponownie połączyć się z syneczkiem, i im ono bardziej gorzało, tym większej mocy nabierała jej złość przeciwko panu.

- Choćbym miała teraz pociechę! Wołodia! Wołodiuszka! synku mój rodzony! Gdzie ty? pewno komuś na wioskę upchnęli! Kary nie ma na was, przeklętnicy! Dziecisków narobią, i jak kocięta - do rynsztoku! Nikt nawet nie spyta! Lepiej bym wtedy po gardle nożem się chlastnęła, niżbym miała pozwolić, by się nade mną pastwił!

Zjawiła się nienawiść, żądza, by zemścić się, zatruć życie, dobić; rozpoczęła się najstraszniejsza ze wszystkich rodzinnych wojen - wojna zaczepna, wojna podjazdowa, wojna codziennych ukłuć szpilą prosto w serce. Ale też tylko taka wojna mogła i złamać Porfirego Władimirycza.

Pewnego razu podczas porannej herbaty Pijawka został bardzo niemile zaskoczony. Zwykle o tej porze toczył z siebie całe masy jadowitych słów, a Jewpraksiejuszka ze spodeczkiem w dłoni milcząco słuchała tego, zacisnąwszy zębami kawałek cukru i siorbiąc od czasu do czasu. A tu raptem, jak tylko zaczął rozwijać swą myśl (akurat podano do herbaty świeżo opieczony drożdżowy chleb), wysoką myśl, że chleb bywa dwojakiego rodzaju: widzialny, którym *krzepimy się* i podtrzymujemy swe ciało, oraz niewidzialny, duchowy, którego *kosztujemy* i tym zjednujemy sobie pokój duszy... ni z tego, ni z owego Jewpraksiejuszka w najbardziej bezceremonialny sposób przerwała jego perory.

- Gadają, że Piełagiejuszka w Mazulinie ta dopiero ma dobrze! - rozpoczęła, całym ciałem zwrócona do okna i zuchwale majtając nogami, założonymi jedna na drugą.

Judaszek nieco drgnął zaskoczony, lecz na pierwszy raz incydentowi temu nie przydał szczególniejszego znaczenia.

- I jeśli długo nie jemy chleba widzialnego, - kontynuował, - to odczuwamy głód cielesny, zaś jak przez dłuższy czas nie kosztujemy strawy duchowej...

- Mówię, że Piełagiejuszka w Mazulinie dobrze żyje! - ponownie przerwała Jewpraksiejuszka, i tym razem już wyraźnie nie bez intencji.

Porfiry Władimirycz rzucił na nią zdumione spojrzenie, jednak mimo wszystko powstrzymał wymówkę, jakby przeczuwając coś niedobrego.

- A skoro Piełagiejuszka dobrze żyje - to bóg z nią! - łaskawie odrzekł na to.

- Ichni pan, - ciągnęła swoje Jewpraksiejuszka, - żadnych nieprzyjemności jej nie czyni, ni do pracy nie zmusza i między innymi zawsze w jedwabiach oprowadza!

Zdumienie Krwiopijcy rosło. To, co mówiła, było tak do niczego niepodobne, że aż nie wiedział, co począć.

- I na każdy dzień suknię ma inną, - jak we śnie bredziła dalej Jewpraksiejuszka, - na dzisiaj jedną, na jutro drugą, a na święto całkiem jeszcze różną przywdziewa. I do cerkwi powozem jeździ w cztery konie; najsampierw ona, a później pan. A pop, jak tylko jej powóz zobaczy, zaraz zaczyna dzwonić. Zaś potem w swoim pokoju sama sobie siedzi. Jak pan ma chęć spędzać z nią czas, przyjmuje go u siebie, a nie, to z dziewuszką, z ichnią pokojówką, gadają se albo paciorkami wyszywają.