Czas kolisty tych, co jak pąkle przykuci są do własnego zaścianka - i czas linearny odwiecznych biegaczy-nomadów... Jak mają się dogadać ludzie, żyjący w różnych czasoprzestrzeniach, skoro każdy z nas jest skazany jedynie na własne doświadczenie?? Może wszyscy, by ocalić pokój i wzajemny szacunek - tak młodzi, jak starzy - obligatoryjnie powinni raz na rok wyjechać np. na dziką Grenlandię i tam wraz z Inuitami przez cały swój urlop polować na foki, a raz - wylądować gdzieś daleko od szosy w jakiejś polskiej Górnej Dolnej pod strzechę, gdzie byłbyś zdany tylko na samego siebie?

Co mówi o tym sama narratorka *Biegunów*?

*Ja jednak mam inne zdanie na temat czasu. Czas wszystkich podróżnych to wiele czasów w jednym, cała mnogość. To czas /a/ wyspowy, archipelagi porządku w oceanie chaosu, to /b/ czas, który produkują dworcowe zegary, wszędzie inny; /c/ czas umowny, południkowy /strefowy/, więc niech nikt nie bierze go zbyt poważnie. Godziny znikają w lecącym /na wschód/ samolocie, świt następuje błyskawicznie i już depcze mu po piętach południe i wieczór. /d/ Hektyczny czas wielkich miast, gdzie przebywa się tylko na chwilę, żeby oddać się w niewolę jakiegoś wieczoru, i /e/ leniwy - nie zamieszkanych równin widzianych z samolotu.

Myślę też, że świat mieści się w /naszym/ środku, w bruździe mózgu, w szyszynce, stoi w gardle, ten globus*). Właściwie można by go odkaszlnąć i wypluć.*

(Bieguni, s. 62)

Nie ma czasu bez przypisanej mu przestrzeni - nawet w tej nieziemskiej przestrzeni kosmicznej. To dlatego nasz mózg tułacza tylko tyle wiedzy o świecie gromadzi - ile jej własnymi nogami nie zmierzyłeś. Jako homo sapiens człowiek wędrowny przyrastasz o wszystko, czego doświadczasz.

*Kto stoi w miejscu - ten się cofa* /Michał Witkowski/

................................................................

*) globus - choroba, na jaką cierpiała Emilka Korczyńska, jedna z bohaterek powieści E. Orzeszkowej *Nad Niemnem*