RÓŻA

Z sypialni słyszę moje dziecko buszujące wśród garów. Wiem, co zaraz powie. Wszedł w etap żarcia. Może jeść 24 na 24.

- Mamo, będzie dzisiaj jakiś obiad? Padam z głodu! – dobiega mnie z kuchni głos Radka.

- Coś tam będzie. Na razie zrób sobie kanapkę – mówię, tłumiąc w głosie wściekłość.

Właśnie mocuję się z zaciętą szufladą. Adam już dawno miał ją naprawić. Przy kolejnym szarpnięciu szuflada poddaje się bez oporu i obie, pchane impetem, lecimy do tyłu. Metalowe okucie przejeżdża po mojej łydce i rąbie w podłogę, wybijając dziurę w świeżo położonych panelach. Zawartość rozsypuje się po całym pokoju. Huk zwabia dziecko i kota. Kot robi się płaski i ostrożnie rusza na rekonesans. Dziecko zamiera w progu z przerażoną miną.

- Wygląda na to, że nie będzie dziś obiadu – szepcze z rezygnacją. – Mogę zamówić pizzę? – Natychmiast jednak reflektuje się. – Mamuś, w porzo?

- A jak myślisz? – pękam. – Cholerna komoda. Kiedyś kogoś zabije. Ojciec zabiera się do naprawy od...? Cholera! Odkąd pamiętam.

- Mamo, dwa złocisze do puszki przekleństw – chichocze bezduszne stworzenie.

- Wrzucę trzy, bo jak zaraz nie pomożesz mi zdjąć tego z nogi, to mnie szlag trafi!

- Mamuś, luzik! Już. O! Nie wiem, czy dam radę! Umieram z głodu! – Młody sili się na dowcip, odgrywając scenę zataczania się.

Wściekłość we mnie przechodzi w spazmatyczny śmiech i zaraz potem zaczynam się mazać. Dziecko poważnieje, podnosi ciężką, drewnianą skrzynię. Noga jest paskudnie rozharatana. Będę fajnie wyglądała w kabaretkach na rocznicy u Ani i Marcina – myślę, patrząc na strużki krwi płynące po skórze.

W międzyczasie ze szkoły wraca Róża. Pizzę zjadamy we trójkę.

- Mamuś – bełkocze z pełnymi ustami Radek. – Nie ma tak źle. Uwielbiam pizzę. Mogę pozmywać po obiedzie – deklaruje.

Róża spogląda na niego wyniośle. Ostatnio w ogóle mało mówi, dużo patrzy i całymi dniami wzdycha. Piękna z niej dziewczyna – po ciotce wzięła nie tylko imię. Córka rozdaje nam kolejne spojrzenia i idzie do siebie. Młody oblizuje palce i wyrzuca pudełko po pizzy.

- No! Pozmywane. Lecę do Wojtka.

Teraz ja patrzę na dziecko.

- Uczyć się będziemy – uprzedza moje pytanie.

Wzdycham i idę uprzątnąć pobojowisko w sypialni. Kot już zaczął porządki. Wyrzucam go z pokoju.

- Pieprzone sentymenty – myślę. – Trzeba było grata wyrzucić.

- Izuś! Wszystko, co mam, jest dla Ciebie – wspominam słowa ciotki. – Obiecaj, że nie sprzedasz komody. To cenny mebel i pamiątka. Nie możesz pozwolić obcym na konserwację. Adaś ma złote ręce. Niech on ją odnowi.

- Złote Adasiowe ręce – fuczę pod nosem. – A żona szewca chodzi bez butów.

Z wypadku szuflada wyszła bez szwanku. Obluzowało się tylko okucie. Stawiam ją na łóżku i zaczynam układać rzeczy. Coś mi nie pasuje. Wyrzucam ułożone przedmioty i oglądam skrzynkę.

- Po co taka gruba decha na dno? – mówię do siebie, z braku innego rozmówcy.

Pukam – echo. Oglądam – lita konstrukcja. Odsuwam blaszkę okucia – drucik w kształcie litery L. Podważam go paznokciem. Ani drgnie. Idę po nóż. Dźwigienka rusza się i słyszę stuknięcie. Wstrzymuję oddech. Dębowy arkusz na dnie luzuje się.

- Sezamie! Otwórz się! – mruczę.

W tym momencie do pokoju wchodzi Adam. Nie słyszę go. W chwili, gdy dotyka mojej ręki, podskakuję z wrzaskiem.

- Zwariowałeś? – ryczę.

- Ładne powitanie, Serduszko. Też cię kocham – mówi, cmokając mnie w policzek. – Wzięłaś się za naprawę? Nie musiałaś. Zrobiłbym to – dodaje niepewnym głosem.

Morduję go wzrokiem (chyba wiem, po kim Róża ma te spojrzenia!) i wymaszerowuję z pokoju zapalić sobie. Bez fajki eksploduję.

- Nie ma obiadu – wołam z kuchni. – Chcesz parówki?

Adaś staje w progu.

- A mogę chcieć coś innego? – ostrożnie pyta i patrzy z dezaprobatą na kłąb wydmuchiwanego dymu.

- Nie! – warczę.

- To poproszę – mówi mąż i diabliki skaczą mu w oczach.

Któregoś dnia zabiję go za ten spokój i umiejętność obchodzenia się ze mną. Powinnam zapisać się na boks albo na inne mordobicie.  Żeby we własnym domu nie mieć jak odreagować? Róża patrzy i nic nie mówi. Młody głosi swoją prawdę i sprytnie znika w odpowiednim momencie. A Adaś? Urodził się bez nerwów. Ale ma jaja. To chyba dobre połączenie – dumam, zaciągając się papierosem po pięty i patrząc na męża.

Niespodziewanie dla siebie, uśmiecham się do niego. Oddaje mi uśmiech, przytula mnie mocno i całuje, mrucząc jak kot.

- Róża jest w domu – mówię w przerwie na nabranie oddechu.

- Siedzi na skypie z Marcelem – wdmuchuje mi słowa do ucha. – To tak, jakby jej nie było.

- Radek może wrócić w każdej chwili – sapię.

- Od Wojtka? Nie przed dziewiątą – wypuszcza mój sutek z ust.

- A parówki? – gra we mnie złośliwa nutka, złagodzona podnieceniem.

- Chrzanić parówki!

- Lubisz z chrzanem!

- Iza! Bo Cię zgwałcę w kuchni!

- Chyba będziesz musiał, bo na łóżku nie ma miejsca.

Na naszych twarzach jeszcze kwitną wypieki, gdy do kuchni wchodzi Róża. Patrzy na nas. Nalewa sobie soku, znów patrzy i wychodzi. Dostajemy ataku śmiechu. Potem zjadamy parówki i moja złota rączka wychodzi ratować cudze antyki. Ja zostaję z szufladą.

Ledwie drzwi za Adamem zamykają się, pędzę do sypialni. Gdzie ten nóż? Jest. Podważam dębinę i oto są skarby Sezamu. Jestem trochę zawiedziona. Zamiast klejnotów lub złotych monet w skrytce leży zeszyt. Niezwyczajny. Zielony aksamit, błyszczące, metalowe okucia. Złoty napis: RÓŻA. Nie śmiem otworzyć. To się chyba kiedyś nazywało sztambuch?

Głaszczę zieleń aksamitu, przywołuję obraz ciotki Róży. Serce puchnie miłością – była mi matką. Nie dlatego, że moja umarła. Kochała mnie tak samo mocno jak swojego syna, nawet gdy mama żyła.

Pamiętam dzień śmierci Franka.

- Izunia, teraz mam tylko ciebie – przytuliła mnie i kołysała jak niemowlę, chociaż miałam piętnaście lat.

Ciotka Róża była moją ciocią – babcią, siostrą matki mojej matki. Nie miała męża a miała Franka.

- Ciociu, czemu Bóg dał ci Franka a nie dał ci męża? – pytałam jako dziewczynka.

- Bo mnie bardzo umiłował i posłuchał moich modlitw – uśmiechała się z zamyśleniem. – Izuniu, Bóg słucha tych modlitw, które wychodzą z serca. Proś a dostaniesz.

Nikt w rodzinie nie potrafił nic powiedzieć o ojcu Franka. Ciotka do śmierci milczała jak grób.

Gładzę blaszki na rogach zeszytu, wodzę palcem po literach imienia. Czuję tajemnicę i boję się. Magia przeszłości wdziera się w teraźniejszość. Wracam w przeszłość. Jestem w zaawansowanej ciąży z pierwszym dzieckiem. Letni, ciepły dzień wiedzie mnie na cmentarz. Najpierw odwiedzam mamę i babcię. Potem siadam przy, jeszcze świeżym, grobie ciotki Róży. Spuchnięte nogi nie chcą mnie dalej nieść. Dziecko budzi się, wierci niemiłosiernie i kopie.

- Izunia, nosisz córkę. Daj jej moje imię. Ozdobi ją i zagwarantuje szczęście – myśl nie moja zadomawia się we mnie. Obraz ciotki Róży staje mi przed oczami jak żywy. Jej dobre oczy otoczone siateczką zmarszczek. Jej głos, zawsze spokojny i ciepły w brzmieniu.

- Ciociu, jeśli tego pragniesz, będzie Różyczka – szepcę. – Na drugie Maria, po mamie. – Łzy wytryskują z siłą studni artezyjskiej. – Ciociu, słabo pamiętam mamę. Nie pamiętam jej głosu i dotyku. Dziękuję ci, że byłaś przy mnie.

Przytulam zielony aksamit. Spomiędzy kartek wysuwa się fotografia. Sepia i koronkowe obrzeże. Portret mężczyzny. Żydowskie rysy. Oczy Franka. Odwracam zdjęcie. 23 czerwca 1939. Różyczce – Władysław. Franek urodził się w Nowy Rok.

Otwieram pamiętnik. Pierwsza strona zapisana obcym pismem. Zamaszyste zawijasy, zgrabne litery:

„Zapisuj tu to, co chciałabyś mi powiedzieć. Jadę do Ameryki, by ocalić siebie dla Was. Wrócę po wojnie. Dam dziecku nazwisko. Kocham Was. Władysław.

2 października 1939.”

Na pozostałych kartkach drobne pismo ciotki uwiecznia radości i smutki. Ostatni zapis z dnia śmierci Frania:

„Władziu, Franio poszedł do Ciebie.

11 kwietnia 1978”

Potem wpis dla mnie:

„Izuniu, córeczko moja! Jeśli to czytasz, mnie obok Ciebie nie ma. Teraz obie, razem z Twoją mamą, trzymamy nad Tobą pieczę.

Niech Adam odkręci lewą, tylną nogę komody. Znajdzie tam śrubę. Trzy obroty w lewo zwolnią mechanizm trzymający podwójne plecy. Tam zdeponowałam posag dla Róży. Bo urodziłaś córeczkę, prawda? Dysponuj nim mądrze. Ufam Ci.

Ciocia Róża

5 lipca 1986”

Przymykam oczy. Owiewa mnie zapach werbeny i otula ciepły spokój. Do sypialni cichutko wchodzi córka. Siada przy mnie i kładzie głowę w zagłębieniu ramienia i szyi.

- Mamo, pachniesz tak słodko. Znam ten zapach z moich snów.

Otulam ją ramieniem. Zamykam oczy i nic nie mówię. Jestem spokojna.

Nieważne, co kryje komoda. Ważne, że był ktoś, kto nauczył mnie kochać.