Zajączki Pierwsze, 1880 r.

Zawczasu dziś przyszła po mnie matka do szkoły.

Nauczyciel zza katedry spojrzał zdziwiony.

Prędko jednak matka powód przedstawiła:

Moja siostra, Rozalka, dość się zaziębiła.

Trzeba było w domu pomóc, dzieckiem się zająć,

A jeśli jej się pogorszy – znachorkę nająć.

Zazwyczaj w szkole to ja cięgi dostawałem.

Dzisiaj mnie to ominie, nawet gdy kłamałem.

Nauczyciel wypisał kwitek i poszliśmy.

Dotychczas w chorobie jeno się modliliśmy,

Acz teraz było gorzej - musieliśmy działać.

Dobrze, że zaczęliśmy pieniądze odkładać.

Gdy przyszliśmy do domu Rozalka leżała;

Ojciec stał przy niej z dziadkiem, a babka płakała.

Mimo grubego przykrycia cała się trzęsła,

Tak, że aż poruszały się od łóżka przęsła.

„Nie pomogły ziółka i nie pomógł rumianek.

Jak nie przyjdzie znachorka, nie ujrzy jej ranek.”

Rzekła zapłakanym głosem siedząca babka.

Sam poczułem łzy w oczach oraz moja matka.

Pobiegłem więc do chaty starej kobiety.

Słomiane drzwi, dziwne symbole, obraz piety.

Na bujanym fotelu kobieta w łachmanach.

Podniosła się do mnie, opierając na grabiach.

„Czego ci trzeba, młody człowieku?” chrypnęła.

Poczułem odór zgnilizny, gdy odetchnęła.

„Siostra ma chora, leży w domu zaziębiona.

Przyjdź do nas!” zapłakałem. „Bo umrze nam łona!”

Znachorka oznajmiła, że przyjdzie przed zmierzchem.

Podałem jej adres i już do domu biegłem.

Jasne słońce chyliło się ku zachodowi –

Widok ten znany każdemu apostołowi,

Do którego modliła się moja rodzina,

Odkąd to Rozalka zaczęła być sina.

Przed zmrokiem kobieta zastukała kołatką.

Ojciec prędko otworzył drzwi przed starą swatką.

Będąc jeszcze w płaszczu spytała, gdzie jest dziecię.

Rzekliśmy, że w izbie, gdzie babka zawsze plecie.

Znachorka weszła czyniąc niedbały znak krzyża.

Na biurku czekała gotowa monet ryza.

Kobieta podeszła do łóżeczka Rozalki;

Dotknęła wpierw jej, a później także jej lalki.

Osłuchała, powąchała i werdykt dała:

„Franca jest w niej wielka, a łona zimna cała!

Dziewczynkę trzeba rozgrzać, im prędzej tym lepiej!

W piecu najszybciej dziecięciu zrobi się cieplej.

Nie ma na co czekać! Czy jest dziś rozpalone?”

Przesłyszałem się? Jej zdania były złożone…

Jednakże ojciec z dziadem do piwnicy zeszli,

A stamtąd do kuchni stosik drewna wnieśli.

Babka przyniosła dużą, hebanową deskę.

Matka zdjęła znad pieca wczorajszą przepierkę.

Czy oni chcieli Rozalkę włożyć do pieca?!

Przeto ona zapali się tam niczym świeca!

Czekałem w niepokoju na rozwój wydarzeń.

W końcu spytałem: „A co w przypadku łoparzeń?!”

„Na krótko ją wsuniemy. Nic się jej nie stanie!

Acz wyjdzie z niej niedyspozycja, młody panie!”

Rzekła znachorka, a matka po córkę poszła,

Która to jeszcze nawet trzech stóp nie urosła.

Zdjęła jej fartuszek, wyjęła spod pierzyny

I przyniosła ją na desce. Czy to są kpiny?!

„Piec już rozpalony – pierwszy raz tej jesieni.

Boże, niech on choróbstwo w Rozalce wypleni!”

Wzniosła intencję babka. Drzwiczki uchylono,

A deskę z Rozalką na widłach położono.

Ojciec począł wsuwać konstrukcję w środek pieca.

Przez podmuch, aż podwinęła się matce kieca.

Dziecko ocknęło się: „Co robicie, matulu?”

„Śpij grzecznie, nie zamykamy cię przecież w ulu.”

Rzekła babka. „Jeszcze chwila i będziesz zdrowa,

Lecz wpierw musi wyjść z ciebie przeklęta choroba.”

„Przeto wy mnie spalicie, matulu! Matulu!!!”

„Przestańcie!!!” Doskoczyłem szybko. „Won smarkulu!!!”

Na nic mi to było. W łeb jeno oberwałem.

Trzymałem się za czoło i w kącie płakałem.

Wtenczas deskę wsunięto do środka. Zamknięto.

Wszyscy domownicy klęknęli niczym w święto.

Przy drugiej zdrowaśce rozległ się płacz i stukanie,

Które przy czwartej przeszły w wycie i walenie.

„Już właśnie wychodzi schorzenie i demony.

Spokojnie! Jak co, to z pomocą przyjdą gromy”.

Dziadek chwycił pogrzebacz i w drzwiczki zastukał.

„Zaraz Cię wyciągniemy! Nikt cię nie łoszukał!”

Ryk i walenie ucichło. Poczułem zapach –

Ostry, kwaśny – Rozalka była w opałach!

„Można łotworzyć. Szybko córkę wyciągnijcie,

A później razem ze mną jej zdrowie wypijcie!”

Ojciec otworzył, a w głębi pieca leżał trup.

Poczułem się jakby rodziców zabił mi wróg.

Patrzyłem w szoku jak ojciec wyciąga deskę,

A na niej pomarszczoną, brunatną Rozalkę.

„Ło mój Boże!!! Co się stało???!!!” Matka krzyknęła,

Na to znachorka zastanawiać się zaczęła.

„Wielkie nieba! Za szybko wylazła choroba!

Dziewczę poczerniało. Nie miało w sobie Boga…”

Dębowa deska była zwęglona od spodu.

Ojciec podtrzymywał ją, ale jeno z przodu.

Wtem pękła i nieboszczka trzasła o podłogę.

Matka wzniosła ją, zrywając z niej skórę,

Która zwisała z niej tak jak jakiemuś zwierzu.

Do czasu pogrzebu skryliśmy ją w spichlerzu.

Znachorka za chęci wzięła pół ryzy monet.

Więcej nie przyszedł do niej nikt z mężczyzn i kobiet.

W nędzy i gnoju zmarła niedoszła doktorka.

Z mych bliskich na jej pogrzeb przyszła jeno ciotka.

Nigdy nie zapomnę widoku mej siostrzyczki,

Histerii rodziny, wyjęcia jej przez drzwiczki,

Swojego płaczu, niewywietrzonego smrodu

I nieudanych prób na pogrzeb jej ubioru.

Gorąca jej skóry odrywanej od deski.

I tej całej tragedii, strasznej rodzinnej klęski.

Co noc śni mi się czerwień jej bez włosów głowy,

Włożenie do trumienki lalki i podkowy,

Bo lubiła obserwować biegnące konie.

Wiedziała, że to koniec, gdy jej ciało spłonie?