Friedrich von Hausen (ur. między 1150 a 1160, zm. 1190 w czasie trzeciej wyprawy krzyżowej),  Me serce i me ciało

Me serce i me ciało chcą rozłamu,

choć tyle czasu przestawały razem.

pożąda walki z poganami ciało,

lecz serce osiąść przy swej pani marzy

nad wszystko w świecie. więc mnie ciągle dręczą,

bo więcej nie chcą już podążać wespół.

i moje oczy trudzą się i męczą.

bóg jeden może rozsądzić taki spór.

odkąd cię, serce, odmienić nie mogę,

opuścisz mnie, więc ściska smutku obręcz

i proszę boga, by cię wysłał w drogę

tam, gdzie z ochotą przyjmują i dobrze.

ach, biedne serce, jak ci z dala będzie?

czy znajdziesz jaką pociechę w potrzebie,

kto twoje troski tak bacznie przepędzi

jak ja czyniłem to wiernie dla ciebie?

czułem, żem wolny od tego cierpienia,

gdy na się wziąłem krzyż dla boga chwały.

tak być powinno, myślałem bez drżenia,

wiernością serca myśli pogardzały.

przecie być mógłbym jakim dziarskim mężem,

jeśli się byłbym poddał jego woli.

lecz teraz widzę, jednako, co zdzierżę,

jest obojętny mu także mój koniec.

nikt mi zarzucić nie może niestałość,

gdy nienawidzę tej, co miłowałem.

tak ją prosiłem, tak bardzo błagałem,

że nie rozumie, udaje wytrwale.

widzę, me słowa miłości brzmią jako

ul pszczeli w uszach jej by sobie gwarzył.

i byłbym błaznem, bym w głupotę taką

wierzył. to mi się już nigdy nie zdarzy.

-----------------------------------------------------------------------------------

Friedrich von Hausen jest jednym z wielkich minnesingerów i należy do pierwszych niemieckich minnesingerów, którzy śpiewali pieśni w tradycji prowensalskich trubadurów. Jak podają źródła, Friedrich von Hausen stał się twórcą oryginalnej formy, łącząc niemiecką sztukę poetycą o wielkich uczuciach i głębokich przemyśleniach z pięknym śpiewem trubadurów.

Urodził się około roku 1150 (albo około 1160). Zginął w trzeciej wyprawie krzyżowej w roku 1190 w bitwie pod Philomelium (dzisiejsza Turcja), na którą wyruszył z cesarzem Henrykiem VI w 1189 roku.

Najbardziej znana jest pieśn pożegnalna `Mîn herze und mîn lîp` („Me serce i me ciało”), która ma swoje korzenie w podobnej pieśni trubadurów. Rycerz szykujący się na wyprawę krzyżową rozdarty jest między służbą miłości a świętym obowiązkiem. Ciało dąży do walki o przywrócenie Jerozolimy do chrześcijaństwa, lecz serce chce pozostać przy damie. Sławę tej pieśni wzmocniła śmierć Friedricha von Hausena w trzeciej wyprawie krzyżowej.

Pieśń „Me serce i me ciało” znalazłam w dwóch bardzo podobnych do siebie wersjach. Jedyna ważna różnica dotyczy kolejności zwrotek i dwóch wersów w ostatniej zwrotce. Na drugą wersję natknęłam się, gdy mój przekład był już gotowy. Opierałam się na książce „Unmögliche Liebe. Die Kunst des Minnesangs in neuen Übertragungen“ z roku 2017. Mój przeklad ostatniej zwrotki brzmiał pierwotnie następująco:

nikt mi zarzucić nie może niestałość,

gdy nienawidzę tej, co miłowałem.

tak ją prosiłem, tak bardzo błagałem,

że nie rozumie, udawała trwale.

słowa jej próżne, mgliste, smaki tanie,

podobnie jak to w tryrze lato warzy.

byłbym błaznem, gdybym w głupie gadanie

wierzył. lecz nigdy to się już nie zdarzy.

Zastanawiało mnie porównanie fałszywych słów damy z latem w miejscowości Trier. Wybrałam drugą  wersję, w której słowa pieśniarza do damy są pełne miłości, ale znaczą dla niej tyle co brzęczenie pszczół. Pierwsza wersja używała słowa „sumer” (lato)  i „trier” (Trier, stare miasto). Druga wersja „summer” i „ir oer”. Według słowników średniowiecznego niemieckiego słowo „summer” oznacza między innymi „kosz, ul, bębenek, tamburyn”, „ir oer” oznacza „w jej uszach”.

Tyle o moich przygodach z przekładem.

Foto: wikipedia, Friedrich von Hausen (Codex Manesse, 14. Jahrhundert)